Οι επιστημονικοί υπεύθυνοι και γενικοί επιμελητές της έκθεσης, Βασίλης Βαμβακάς και Παναγής Παναγιωτόπουλος, μιλούν στη Lifo και στον Γιάννη Πανταζόπουλο για την έκθεση GR80s. H Eλλάδα του Ογδόντα στην Τεχνόπολη.
«Η δεκαετία του '80 ήταν για την Ελλάδα η εποχή που άλλαξε τη ζωή των ανθρώπων. Πρόκειται για την εποχή που φτιάχνεται μια νέα κοινωνία και όπου μπαίνουν τα θεμέλια μιας παράδοξα σύγχρονης ελληνικής κοινωνίας, ενώ διατηρούνται σε μεγάλο βαθμό οι αδράνειες του παρελθόντος με τεράστιο κόστος για την οικονομία. Πολιτικά και θεσμικά όλο αυτό το δημιούργημα ξεκίνησε το 1974, αλλά συναισθηματικά και κοινωνικά ξεκίνησε το 1980. Πράγματι, υπάρχει μια παγκόσμια επιστροφή στη δεκαετία του '80, γι' αυτό και εμείς, μέσω της έκθεσης, έχουμε σκοπό να συζητήσουμε, με τρόπο έξυπνο και προσιτό για το μεγάλο κοινό, για εκείνη τη δεκαετία χωρίς εξιδανίκευση και χωρίς δαιμονοποίηση», λέει ο Παναγής Παναγιωτόπουλος. Ο Βασίλης Βαμβακάς συμπληρώνει: «Αναμφισβήτητα, είναι μια αμφιλεγόμενη περίοδος με θετικές και αρνητικές αναμνήσεις. Γι' αυτό επιδιώκουμε να βρεθούν σε έναν κοινό τόπο όλες οι πλευρές και να μελετήσουμε τις αντιδράσεις ή τις διαμάχες της με νηφάλιο, χαριτωμένο και αποστασιοποιημένο τρόπο». «Ήταν μια δεκαετία που λειτουργεί ακόμη ως σημείο αναφοράς», συμφωνούν και οι δύο και επισημαίνουν ότι αυτή η έκθεση αποτελεί μια ευκαιρία να πειραματιστούν διαδραστικά και συμμετοχικά με ένα κοινό που κατά κάποιον τρόπο θα διαμορφώσει το εκθεσιακό της περιεχόμενο.
«Ας μην ξεχνάμε ότι η δεκαετία του '80 δημιούργησε την κοινωνία των μεσαίων στρωμάτων, και εκεί οφείλεται η νεύρωση που κυριαρχεί γύρω από αυτή. Ο βασικός πρωταγωνιστής είναι η μεσαία τάξη. Αυτή προσδιορίζει τον τρόπο ζωής των ανθρώπων, με κύριο χαρακτηριστικό την ασφάλεια. Σήμερα πολλές από αυτές τις κατακτήσεις αμφισβητούνται. Παράλληλα, ας υπενθυμίσουμε ότι τότε δημιουργείται ο κόσμος του ταμπλόιντ, η εισαγωγή του χρώματος, η αναβάθμιση της εικόνας, το κίτρινο πρότυπο της Αυριανής, τότε κατασκευάστηκαν στερεότυπα και συνωμοσιολογίες που μας ακολουθούν έως σήμερα, τότε ξεπετάγεται στην επιφάνεια ο περιοδικός κόσμος, όπως το Κλικ με κουλτούρα σοφτ πορνό, lifestyle και λίγο πολιτική», λέει ο κύριος Βαμβακάς. «Η μεγάλη διάφορα της εποχής μας από τη δεκαετία του '80 είναι ότι όλα αυτά κουβαλούν πίσω τους τριάντα χρόνια ανάπτυξης της χώρας, οργάνωσης των προσδοκιών και ένα μεγάλο απόθεμα. Η ώθηση που δόθηκε –δεν εξετάζουμε τον τρόπο– έπλασε μια κοινωνία ειρηνική, έστω και με ακραία πόλωση, αλλά με ελπίδες και φιλοδοξίες, όραμα, επιθυμίες και εξευρωπαϊσμό. Και όλα αυτά έγιναν επειδή υπήρχαν χρήματα και κοινωνικό απόθεμα. Σήμερα κάτι τέτοιο δεν υπάρχει», απαντά ο κύριος Παναγιωτόπουλος.
«Τη δεκαετία του '80 ο Ανδρέας Παπανδρέου αναδιπλασίασε το κράτος, αναπαρήγαγε το μοντέλο των "insiders και των outsiders" ανάλογα με την προνομιακή σχέση του πολίτη με το κράτος και επέκτεινε έναν αρχαϊσμό, δίνοντάς του μια αριστερή νομιμοποίηση. Τότε ζούσαμε την εκδίκηση της ελαφρότητας και έχει υποτιμηθεί ως μια ανόητη εποχή. Παγκοσμίως, ο ρυθμός αύξησης των ελευθεριών ήταν πολύ πιο γρήγορος από τους κινδύνους που δημιουργούσαν οι ελευθερίες. Ίσως ήταν η τελευταία περίοδος όπου μπορούσες να βάλεις με το μυαλό σου τάξη στον κόσμο γύρω σου. Αργότερα, είδαμε να πέφτουν σύνορα, να γίνονται πόλεμοι, να αποσυντίθεται βεβαιότητες, να αναπτύσσεται μια τρομοκρατία και το υποκείμενο να ζει με περισσότερα ρίσκα και αγωνίες. Επιπλέον, ας θυμίσουμε πως η δεκαετία του '80 δεν ήταν μόνο μια χαρούμενη περίοδος, αλλά είχε κακοντυμένους, φτωχούς και περιείχε πολύ ασπρόμαυρο διάκοσμο. Η έγχρωμη τηλεόραση ήρθε σταδιακά, ήταν ακριβή, τα αυτοκίνητα κυκλοφορούσαν σε λίγα χρώματα και τα κίτρινα ταξί της Αθήνας μέχρι τα τέλη του '70 ήταν γκρίζα. Επίσης, η κοινωνία δεν ήταν υπερεπιτρεπτική, ώστε να μπορείς να πίνεις κοκτέιλ στο ακριβό ξενοδοχείο της Αθήνας και μετά να ρίχνεις μολότοφ στα Εξάρχεια», υποστηρίζει ο κύριος Παναγιωτόπουλος. Ο κύριος Βαμβακάς συμφωνεί, σημειώνοντας: «Οι άνθρωποι έβλεπαν τη Δυναστεία, οι εφημερίδες αντιδρούσαν στον νέο τύπο διασκέδασης με αποτέλεσμα να συνειδητοποιήσουμε ότι εισχωρούσαμε σε έναν φανταχτερό κόσμο που περιείχε πολλές εντάσεις». «Είναι η εποχή της βιντεοκασέτας που περιέγραφε με τρόπο μοναδικό τη δίψα της ελληνικής κοινωνίας για την εικόνα. Κάθε γειτονιά είχε το δικό της βιντεοκλάμπ, όλοι ψώνιζαν κασέτες με το τσουβάλι, διότι ήθελαν να χορτάσουν όχι μόνο εικόνα αλλά από προσωπικές επιλογές εικόνων», συμπληρώνει ο κύριος Παναγιωτόπουλος.
Ολόκληρη η συνέντευξη εδώ.
(Φωτογραφία: Σπύρος Στάβερης)
