Της Μελένιας Γιαννούση
Το 1980 με βρίσκει τριών χρονών στο Ηράκλειο Κρήτης. Στα δεκατρία μου, όταν αποχαιρετώ τη δεκαετία, είμαι πλέον μια έφηβη. Από τα "παπάκια" των παιδικών πάρτι θα φτάσω στα πρώτα μπλουζ των μπαλ μασκέ. Παιχνίδι στους δρόμους, άγουρες συμμορίες. Μοναχικά κυριακάτικα σινεάκ, και ανυπομονησία να γίνει ο αδερφός μου τριών για να τον παίρνω και αυτόν μαζί μου.
Μήνες τώρα που σκαλίζω τα συρτάρια της μνήμης για την έκθεση GR80s, το μυαλό μου απωθεί τη νοσταλγική αναπόληση, οι ώρες της ασφαλούς καθημερινότητάς δεν έρχονται εύκολα στηνεπιφάνεια και ας υπήρξαν σημαντικές και πολλές,. Επίμονα επιστρέφω σε στιγμιότυπα της ζωής μου που έχουν να κάνουν με τον κινηματογράφο. Με ποιον είχα πρωτοδεί τον ΕΤ, πόσο ντράπηκα στο φιλί του Μπραντ με την Άντι στους Goonies, τους Ghostbusters, την προεφηβική μου επανάσταση στο σπίτι ότι με μεγαλώνουν μαρξιστικά, ενώ εγώ θέλω να γίνω Τζέσικα Ράμπιτ ή έστω Γουάντα, την υπόσχεση στον εαυτό μου πως θα δω τη Μύγα, το The Wall και τις 9 ½ εβδομάδεςτο αργότερο μέχρι να πάω Γ' Γυμνασίου- έστω και κρυφά.
Κι ο πρώτος σινεφίλ που γνώρισα. Αυτόν, όλο το διάστημα, τον θυμάμαι και τον σκέφτομαι συχνά. Τον πρώτο σινεφίλ.
Η πόλη μας τον είχε περιβάλει με τρομερές ιστορίες. Μία από αυτές τον ήθελε ετεροθαλή αδερφό μεγάλου τραγωδού.
Παχύς, σχεδόν ρακένδυτος, χοντρά γυαλιά και κασκέτο. Φανέλα και παντελόνι ψαράδικο, χειμώνα καλοκαίρι. Ίδια περιβολή, πρωί βράδυ. Καραγωγέας. Τον αγαπούσα και δεν ήξερα γιατί. Πολλές φορές τον είχα ακολουθήσει. Απογεύματα κυρίως. Αυτός μπροστά να σέρνει το καρότσι, με ένα λουρί περασμένο λοξά στον ώμο, και πίσω εγώ. Ήταν αυτός σινεφίλ; Προφανώς. Δεν υπήρχε ταινία για ταινία που να μην την έχει δει. Τον κοίταζα από μακριά. Να αφήνει το καρότσι, να κόβει εισιτήριο καινα χάνεται στο φουαγιέ.
Τα πρωινά, καθώς πήγαινα στο σχολείο, τον πετύχαινα να πλένει τα ρούχα του στο μικρό σιντριβάνι μεταξύ Λότζιας και Αγίου Τίτου, τραγουδώντας άριες με μία καταπληκτική φωνή τενόρου. Τα μεσημέρια, κοντοστεκόταν μπροστά από τις προθήκες των δύο κεντρικών κινηματογράφων, έπαιρνε μια ανάσα και συνέχιζε. Κι εγώ, προσπαθούσα να μαντέψω αν θα διαλέξει το Πέρα από την Αφρική ή το Πορφυρό Χρώμα.
Μια μέρα, βρήκα το θάρρος και τον πλησίασα, καθώς ήταν σκυμμένος έξω από τον κινηματογράφο Απόλλωνα, απέναντι από τα δικαστήρια. Δεν ήξερα αν πιο πολύ με είχε μαγέψει αυτός ή οι φωτογραφίες στις προθήκες και τα τζάμια του σινεμά. Καταπράσινο τοπίο, κόκκινα λάβαρα, πολεμιστές, ένα μαύρο άλογο με κόκκινα φουντάκια κι απάνω του ένας άντρας με βλοσυρό βλέμμα, ένας γέρος ντυμένος στα άσπρα, αλαφιασμένος. Μου θύμιζαν τις ζωγραφιές από ένα παραμύθι που διάβαζα πιο μικρή.
Με συστολή, ψιθυρίζοντας σχεδόν, τον ρώτησα: "Εγώ κάνει να το δω αυτό;" Αδιάφορος ως τότε για την ύπαρξή μου, μου αντιγύρισε το βλέμμα και απάντησε σχεδόν αμέσως: "Τα γράμματα, προλαβαίνεις να τα διαβάσεις; Πες στους γονείς σου να σε φέρουν." Σαστισμένη, έμεινα να κοιτώ μια αυτόν, που είχε κιόλας απομακρυνθεί σέρνοντας το καρότσι, μια τις εικόνες.
Το σάστισμά μου μεγάλωσε, όταν σε μία απ' τις φωτογραφίες του σινεμά διέκρινα έναν άντρα με κασκέτο ναυτικού, σκούρα χοντρά γυαλιά, άσπρα γάντια, πλάτη στην κάμερα, προφίλ. Και μπροστά του, στο βάθος Ιάπωνες πολεμιστές. Έμοιαζε πολύ με τον καινούργιο φίλο μου, μόνο που ήταν λιγότερο τραχύς. Κι εγώ, έπλαθα ιστορίες με το μυαλό μου.Να 'ταν άραγε αδερφός του σκηνοθέτη; Και σ' ένα μακρινό ταξίδι του να ξέμεινε στην Κρήτη; Να του έλειπαν οι δικοί του και έβλεπε ταινίες για να τους νιώθει πιο κοντά;
Με δισταγμό, δέχτηκαν οι δικοί μου να με πάνε στην ταινία, κι ας την είχαν ήδη δει. Από την πρώτη στιγμή, φάνταζε τρομακτικό παραμύθι στα παιδικά μου μάτια. Σπαθιά, πανοπλίες, μάχες. Δεν ξεκολλούσα το βλέμμα μου απ' την οθόνη. Και σαν απόηχος κάποιου ποιήματος, έφτανε η φωνή της μητέρας μου που διάβαζε για χάρη μου. "Ο άνθρωπος γεννιέται κλαίγοντας. Κι όταν έχει κλάψει αρκετά, πεθαίνει." "Οι άνθρωποι προτιμούν τη λύπη από τη χαρά. Τα βάσανα από την ειρήνη."
Έψαχνα να τον βρω μετά την προβολή, μα δεν τον είδα. Τον συναντούσα, όμως, συχνά, αργότερα, σε άλλες ταινίες, από μακριά πάντα. Δεν ξαναμιλήσαμε. Λογίζεται, όμως, πάντα στους φίλους της ζωής μου.
Γι' αυτόν ακριβώς τον λόγο συμμετέχω στην έκθεση. Δεν είναι ούτε η νοσταλγία για τα τρυφερά μου χρόνια ούτε η αγάπη για τις ταινίες που με ανέθρεψαν. Είναι που ο κινηματογράφος μού έμαθε να πιστεύω στη φιλία και το συλλογικό έργο. Καμία ταινία δεν είναι δουλειά του ενός. Κάθε ταινία είναι κατόρθωμα πολλών ανθρώπων. Και απαιτεί τη συμμετοχή τόσο των συντελεστών της όσο και αυτών που τη βλέπουν.
Η Μελένια Γιαννούση είναι επιμελήτρια στο περίπτερο «Κινηματογράφος, βίντεο, οπτικοακουστική κουλτούρα». Aν έχετε κάτι σχετικό από τη δεκαετία του Ογδόντα, συμπληρώστε τη φόρμα εδώ και γίνετε μέλη της κοινότητας της έκθεσης GR80s. Η Ελλάδα του Ογδόντα στην Τεχνόπολη.
