Οι αρχιτέκτονες Γιάννης Καραχάλιος και Ελισάβετ Πλαΐνη γράφουν για το διαμέρισμα της δεκαετίας του '80 που σχεδίασαν για την έκθεση GR80s. Η Ελλάδα του Ογδόντα στην Τεχνόπολη.
Το «Διαμέρισμα 1987» είναι μια εγκατάσταση στην οποία συνυπάρχουν διαφορετικές χωρικές και χρονικές συνθήκες κατοίκησης. Σκοπός είναι η ανασύσταση της αίσθησης του τυπικού ελληνικού διαμερίσματος της δεκαετίας του ’80 μέσα από μία ολιστική αναβιωματική εμπειρία.
Το διαμέρισμα τοποθετείται σε πολυκατοικία που κατασκευάστηκε στα τέλη της δεκαετίας του ’70 και βρίσκεται σε συνοικία της Αθήνας όπου εφαρμόζεται το συνεχές σύστημα.Το μέγεθος του είναι 80τ.μ. και αποτελείται από δύο υπνοδωμάτια, χώρο διημέρευσης, κουζίνα και λουτρό.Πρόκειται δηλαδή για το λεγόμενο «τριάρι», τυπική επιλογή για την πλειονότητα των οικονομικά μικρομεσαίων οικογενειών.
Η δεκαετία του 1980 βρίσκεται στο μέσο μιας μεταλλαγής του διαμερίσματος από τα κλειστά κελύφη της δεκαετίας του 1960 στις ανοιχτές κατόψεις του σήμερα. Αυτή η εξέλιξη συνοψίζεται χαρακτηριστικά σε τρία βασικά ζητήματα:
Η ΠτώσητωνΤοίχων: Ο διαχωρισμός σαλονιού και τραπεζαρίας σε διακριτά δωμάτια εχει αρχίσει να εκλείπει ήδη από τη δεκαετία του ‘70. Επικρατεί η λεγόμενη «σαλοτραπεζαρία», ενώ ακόμα συναντάμε κάποιο προθάλαμο ή διαχωριστικό εμπόδιο.Τη δεκαετία του ‘90 καταργείται και αυτό για την εξοικονόμηση χώρου.
Η Επέκταση του Δημόσιου: Ο δημόσιος χώρος σταδιακά εξαπλώνεται και παίρνει τη μορφή ενός ενιαίου δωματίου. Αποτελεί το ζωτικό χώρο του διαμερίσματος και προς το τέλος της δεκαετίας του ‘80 εντάσσεται λειτουργικά σε αυτόν και η κουζίνα.
Το Ταξίδι της Κουζίνας: Η κουζίνα βρίσκεται σε μια μεταβατική κατάσταση καθότι έχει πλησιάσει χωρικά στους δημόσιους χώρους του διαμερίσματος αλλά αποτελεί ακόμα δωμάτιο που κλείνει και απομονώνεται. Αρχίζει και μεγαλώνει το μέγεθος της, οι αποθηκευτικοί χώροι πληθαίνουν και φιλοξενεί πρόχειρο τραπέζι φαγητού. Με τις κοινωνικές αλλαγές, τη χειραφέτηση της γυναίκας και τις τάσεις του διεθνούς ντιζάιν, η κουζίνα σταδιακά αποκαλύπτεται, αρχικά με παράθυρο ή πάσο μέχρι την έλευση της νησίδας και την ολική ενοποίηση των χώρων.
Στους υπόλοιπους χώρους, την περίοδο αυτή τα υπνοδωμάτια συρρικνώνονται, το λουτρό βρίσκεται ακόμα στις ελάχιστες λειτουργικές διαστάσεις ενώτοδωμάτιο υπηρεσίας, αποθηκάκια και λοιπά δευτερεύοντα δωμάτια καταργούνται. Επίσης τα ύψη των χώρων χαμηλώνουν, ενώ πάνω από το λουτρό συνηθίζονται πατάρια.
Σύμφωνα με την υπόθεση εργασίας η κατασκευή είναι υπολογισμένη με βάση τους αντισεισμικούς κανονισμούς του 1959, πριν τις βελτιώσεις του 1985 που θεσπίστηκαν με την αφορμή των τριών μεγάλων σεισμών (Θεσσαλονίκης, Αθήνας και Καλαμάτας). Ο στατικός φορέας είναι με υποστηλώματα και δοκάρια, χωρίς κανονικοποίηση. Οι κατασκευές που ακολούθησαν προέβλεπαν μεγαλύτερες διαστάσεις υποστηλωμάτων και δοκών και γενικευμένη χρήση τοιχωμάτων καιείχαν μεγαλύτερα ανοίγματα και συστηματοποιημένη καναβοποίηση. Την ίδια εποχή επικράτησε η βιομηχανική παραγωγή σκυροδέματος και η χρήση υψηλότερης αντοχής χάλυβα.
Τα υλικά και την ποιότητα τους τα επέλεγαν κατά κύριο λόγο οι κατασκευαστές ανάλογα με την περιοχή και τους αγοραστές που απευθύνονταν. Συχνά εμπλεκόταν και ο αγοραστής στις επιλογές. Πιο συγκεκριμένα, στις δαπεδοστρώσεις επικρατούσαν τα μάρμαρα και το ξύλινο παρκέ μέχρι και τα μέσα της δεκαετίας του ‘80 που άρχισαν να αντικαθιστούνται από πλακάκια στις μεσαίες κατασκευές. Συνήθως τα υπνοδωμάτια είχαν ξύλινο παρκέ ενώ για τους υπόλοιπους χώρους χρησιμοποιούσαν 2 ή 3 είδη μαρμάρου ανάλογα με την σημασία του χώρου ή και μωσαϊκά σε δευτερεύοντες χώρους και στους εξώστες. Τα συρόμενα αλουμίνια αντικαθιστούν τα ξύλινα κουφώματα ήδη από τη δεκαετία του ’70. Ως προς τη γενικότερη αισθητική κατεύθυνση, αυτή αποτυπώνεται κυρίως στα πλακάκια του λουτρού και της κουζίνας όπου κυριαρχούν σχέδια και μοτίβα σε τολμηρούς συνδυασμούς. Οι χρωματισμοί ξεθωριάζουν προς το παλ, κάνοντας έτσι μία γέφυρα από την έντονη γήινη παλέτα του ’70 στα λευκά και μίνιμαλ της δεκαετίας του 2000.
Αρχιτεκτονική Μελέτη & Επίβλεψη Κατασκευής:
Γιάννης Καραχάλιος
Ελισάβετ Πλαΐνη
(Plaini and Karahalios Architects)
Επιμελητής Περιπτέρου:
Κώστας Τσιαμπάος
Ειδικός Συνεργάτης:
Πέγκυ Λούτου
(Σωματείο Αρχαιοπωλών & Εμπόρων Έργων Τέχνης της Ελλάδος)
Συνεργάτης:
Χρήστος Γεώργιος Κρητικός
Κατασκευή:
Επίκυκλος Τεχνική Κατασκευαστική
Φωτογραφίες:
Νίκος Παπαγεωργίου*
*εκτός φωτογραφίας 03_Koυζίνα
Φωτογράφος: Πάρις Ταβιτιάν
